Ayarlı penseler ergonomik yapısı sayesinde birçok kullanım alanına sahiptir. Peki ayarlı pense tam olarak ne işe ve ayarlı pensenin kullanımı nasıl olmalıdır? Bu yazımızda elimizden geldiğince ayarlı pense kullanımı ile ilgilli bilgilere yer vereceğiz. Ancak bunu yapmadan önce piyasadaki ayarlı pense türlerinden kısaca bahsedelim. Ayarlı penselerin de her araç gereçte olduğu gibi farklı model ve markaları vardır. Çalışma prensibi olarak birbirlerine çok benzer olan ayarlı penseler en çok kalite olarak birbirlerinden farklılık gösterirler. Peki ayarlı penseleri birbirinden ayıran özellikleri nelerdir?
Ayarlı penseler arasında farklılık gösteren en büyük unsur malzeme kalitesidir. Piyasada en çok bulunan ayarlı penseler sertleştirilmiş çelikten üretilen penselerdir. Bu penseler oldukça dayanıklı olmalarının yanı sıra zor çalışma ortamlarına da elverişlidir.
Cer-Pa Norm marka ayarlı penselerin ağız kısımları sertleştirilmiş krom-vanadyum çelikten üretilmektedir. Gövde ise alet çeliğinden olup krom kaplamalıdır. Gövde de krom kullanılmasının sebebi alete parlaklık kazandırmak içindir. Böylece ayarlı penseler üretiminden uzun yıllar bile geçmiş olsa ilk günkü parlaklığıyla kalır.
Cer-Pa Norm etiketine sahip ayarlı pense modellerinin sayısı 3’tür. Bunlar özel ağızlı ayarlı pense, düz ağızlı ayarlı pense ve üniversal ayarlı pensedir. Özel ağızlı ayarlı penseler pensenin ağız bölümün alt kısmı sıkıştırma ayarı olabilecek şekilde yukarı-aşağı hareket edebilecek şekilde tasarlanmış penselerdir. Düz ağızlı penseler ise ağzın hem alt hem de üst kısmında sıkıştırma işleminde pensenin kaymaması için tasarlanan tırtıklar vardır. Pensenin ağzında bulunan bu tırtıklara pensenin dişleri de denilmektedir.
Ayarlı pense kullanılacağı sistemin çapına göre ayarlanabilen penselerdir. Pensenin sağ kısmının içinden geçen mekanik bir sistem, pensenin ağız bölümünün genişletilmesine ya da daraltılmasına olanak sağlar. Bu özellikleri sayesinde ayarlı penseler klasik penselerin yapabildiği her işi yaptıkları gibi ayarlanabilir olmalarından dolayı daha geniş bir kullanım alanına sahiplerdir diyebiliriz.
Ayarlı penselerde ayalama mili pense ele alındığında genellikle alt bölümde kalır. Yani pensenin makas şeklinde iki sapı olduğu düşünüldüğünde milin olduğu bölüm eldeyken altta kalan bölümdür. Pensenin sapının üst bölümünde ise yapılan ayarı kilitlemek için bir mandal bulunmaktadır. Bu mandalın amacı yapılan ayarın kullanım esnasında bozulmamasını sağlamaktır.
Ayarlı penselerin kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli şey ayar mekanizmasının bozulmasını önlemektir.Ayarlı penseye kesinlikle çekiç yada balyoz gibi aletlerle vurulmamalıdır. Özellikle biraz daha fazla sıkıştırma yapmak için bir çok kişi ayarlı pense ile sıkıştırmak istediği bölgeyi eliyle sıkıştırabileceği kadar sıkıştırdıktan sonra saap bölümüne çekiçle vurarak daha fazla sıkıştırmaya çalışmaktadır.
Fizik kuralları gereği bu işlem doğru olsa bile ayarlı pensenin kullanımı için oldukça yanlıştır. Çünkü ayarlı penseler içinde yay, dişli, somun gibi bileşenlerden oluşan bir çalışma sistemine sahiptir ki, penseye dışarıdan gelen darbeler pensenin sahip olduğu bu bileşenlere zarar verebilir. Örneğin ayarlı pense içindeki yayların darbe sonrasında atması demek pensenin tekrar ayarlanmasının mümkün olmadığı anlamına gelmektedir. Böyle bir durumda pensenin tamir edilmesi gerekir ki bu da iş esnasında zaman kaybına yol açmaktadır.
Ayarlı penseler genellikle orta ve küçük çaplı boruları montajında ya da araç tamirhanelerinde kullanılan aletlerdir. Özellikle iki parçanın birbirine bağlanması gereken durumlarda kullanılır. Ayarlı penseler genellikle demir, çelik gibi metallerin sıkıştırılmasında kullanılır ancak su tesisat sistemindeki plastik boruların sıkıştırılması işleminde de kullanılırlar. Ancak plastik malzemelerde kullanıldıklarında kullanılan malzemeye karşı çok daha nazik davranmak gerekir ki, ayarlı pensenin dişli bölümleri plastiğin yenmesine yani aşınmasına neden olabilir.
